THẾ BẤM PHIM CƠ BẢN: LEGATO, STACCATO (Phần 2)

Ở những ngày trước, chúng tôi “Daykemtainha.vn” đã giới thiệu cho các bạn phần đầu của loạt bài viết nói về thế bấm phím đàn cơ bản: Legato và Staccato và hôm nay sẽ là phần còn lại của chủ đề này. Hãy cùng nhau xem hết nhé!

Trong bài viết ở phần 1, chúng tôi đã có một số hướng dẫn, gợi ý và lưu tâm khi tập luyện chơi đàn, các bạn hãy tập luyện và thực hành với bất kỳ bản nhạc chậm nào, chẳng hạn như phần 1 bản Moonlight Sonata của Beethoven. Nếu bạn chưa từng làm điều này trước đó, lúc ban đầu sẽ gượng gạo vì có quá nhiều thành phần ở cả hai tay phải được phối hợp. Tuy nhiên, với luyện tập, âm nhạc sẽ phát ra tốt hơn, với nhiều kiểm soát hơn về diễn cảm và tiếng nhạc. Màn trình diễn của bạn sẽ vững chắc ngày này qua ngày khác, và kỹ thuật sẽ tiến bộ nhanh hơn.

Trong một số cách dạy piano ngày xưa, học viên được dạy để thực hành đúng theo một khuôn khổ có sẵn mà không cần phải quan tâm đến tình trạng của cây đàn piano.

Nhưng ở cách dạy mới của thời nay, học viên cần phải không chỉ quan tâm đến đúng sai của bản nhạc mà còn phải lưu tâm đến những thành phần bên trong cây đàn mình đang trình diễn nữa.

Một sự ngoại lệ cho kỹ thuật luyện tay này là ở piano điện, vốn không được thiết kế như một piano truyền thống có búa và dây đàn. Và đó cũng là lý do đa số người chơi chuyện nghiệp lại thích  piano acoutisc hơn.

Dù vậy, động tác nhấn phím cơ bản vẫn phải được luyện tập với piano điện bởi vì đó là một phần của kỹ thuật tốt.

LEGATO LÀ GÌ?

Legato: Đối với nhạc cụ piano, thuật ngữ này có nghĩa là chơi liền tiếng.

Chơi liền tiếng hay có thể gọi là cách chơi liên tiếp, là một kỹ thuật không chỉ áp dụng cho piano, Legato áp dụng cho mọi loại trong âm nhạc là một điều mà bất cứ người nghệ sĩ nhạc nào cũng phải biết.

Cụ thể cách chơi legato là kết nối những nốt liên tiếp nhau. Fraser ám chỉ rằng trong bản nhạc sẽ có đoạn gối lên nhau đáng kể giữa hai nốt và bạn cần thực hiện việc gối lên nhau một cách êm mượt. Những khoảnh khắc đầu tiên của một nốt chứa nhiều “tiếng ồn” khác cho nên những nốt gối chồng lên nhau không dễ nhận biết.

Vì legato là một thói quen phải được xây gắn vào cách chơi đàn của bạn, hãy thử nghiệm những cách gối lên có độ chồng khác nhau để xem rằng độ gối lên bao nhiêu sẽ cho bạn legato tốt nhất. Nếu bạn đã phát triển thói quen riêng rồi, cách chơi legato của bạn có thể khó mà thay đổi.

Hãy chuẩn bị tập luyện legato một khoảng thời gian dài. Sau đó thì hãy luyện tập cho tới khi chuyển động tối ưu đó trở thành một thói quen mới. Chopin cho rằng legato là kĩ thuật quan trọng nhất để phát triển với những người mới tập. Âm nhạc của ông đòi hỏi những kiểu legato và staccato đặc biệt (Ballade Op. 23), bạn nên nghe những bản thu âm và luyện tập chúng sử dụng bản Ballade này.

STACCATO

Staccato: Trong staccato, búa đàn nảy khỏi dây và cái chặn tiếng được đưa trở lại ngay lập tức để tạo ra một âm thanh ngắn gọn, không vang. Vì vậy, thành phần “giữ” của động tác nhấn phím cơ bản bị thiếu và bàn tay được giữ trên phím đàn sau khi chơi nốt, thay vì dựa trên phím. Có hai kí hiệu cho kiểu chơi này: Staccato thường (một dấu chấm bên trên hoặc dưới nốt nhạc) và staccatissimo (hình tam giác).

Trong cả hai ký hiệu, thì tay nhấn phím không được thả ra.

Ở staccatissimo, phím đàn được nhấn xuống ít hơn một nửa. Theo cách này, cái chặn tiếng được trở lại dây nhanh hơn, đãn đến trường độ nốt ngắn hơn. Các ngón tay di chuyển lên xuống nhanh liên tục. Vì búa kiểm tra không được gài vào, búa đàn có thể “nảy xung quanh”, khiến cho việc mổ ngón staccato phức tạp ở một số tốc độ nhất định.

Cho nên nếu bạn gặp vấn đề với việc mổ ngón staccato nhanh liên tục, đừng tự trách mình ngay – đó có thể là do tần số sai do những chiếc búa đàn gõ sai. Bằng cách thay đổi tốc độ, độ sâu nhấn phím đàn xuống, .v.v… bạn sẽ có thể loại trừ được vấn đề.

Ở staccato thường, trọng lực nhanh chóng trả lại cái chặn tiếng lên trên dây đàn (đàn đại dương cầm; còn đàn tủ đứng thì sử dụng lò xo). Ở staccatio, cái chặn tiếng nảy nảy khỏi thanh dừng cái chặn tiếng, để nó quay lại còn nhanh hơn. Ở điểm chạm dây, dây cáp chân búa có thể bị âm, khiến khối lượng hiệu quả của búa đàn nhẹ hơn; như vậy nhiều âm khác nhau có thể được tạo ra với staccato. Vì thế, chuyển động của búa đàn, búa kiểm tra, giá đỡ và cái chặn tiếng đều được thay đổi trong staccato. Rõ ràng, để thực hiện kĩ thuật staccato tốt, hiểu cách đàn piano hoạt động sẽ hữu ích.

Staccato có thể được phân loại thành ba kiểu dựa trên cách chơi:

• Staccato ngón tay
• Staccato cổ tay
• Staccato cánh tay bao gồm cả chuyển động lên-xuống và sự xoay tay.

Khi bạn tiến dần từ Staccato ngón tay đến Staccato cổ tay, nhiều trọng lượng hơn sẽ được thêm vào đằng sau ngón tay, cho nên, Staccato ngón tay cho ra staccato nhẹ nhất, nhanh nhất và hữu ích để chơi các nốt nhẹ, nhanh, và Staccato cánh tay mang đến cảm giác nặng nhất và hữu ích cho các đoạn to tiếng và hợp âm với nhiều nốt, nhưng cũng là kiểu chậm nhất. Staccato cổ tay thì ở giữa.

Trong thực tế, phần lớn chúng ta sẽ kết hợp cả ba kiểu trên với nhau. Do cổ tay và cánh tay chậm hơn, nên biên độ của chúng cần phải giảm xuống tương ứng để chơi staccato nhanh hơn.

Một vài giáo viên không đồng ý việc sử dụng staccato cổ tay, họ ưa chuộng dùng phần lớn stacatto ngón tay cho tốc độ hoặc staccato cánh tay cho sức mạnh, tuy nhiên, sẽ tốt hơn khi có sự lựa chọn (hay sự kết hợp) của cả ba kiểu.

Khi tập staccato, bạn hãy luyện cả ba kiểu trên (ngón tay, cổ tay, cánh tay) trước khi quyết định mình sẽ dùng kiểu nào, hoặc sẽ kết hợp chúng như thế nào.

Bởi vì trọng lượng cánh tay không thể dùng cho staccato, thứ liên quan tốt nhất ở đây là một cơ thể vững chắc. Tốc độ mổ ngón staccato được điều khiển bởi số chuyển động lên-xuống: Biên độ chuyển động càng nhỏ, tần suất lặp lại càng nhanh. Sự thư giãn rất quan trọng để tránh việc sử dụng quá độ những cơ đối kháng để giữ cánh tay giữa không trung, hoặc để chơi nhanh.

Và…. Thế là hết chủ đề thế bấm phím cơ bản legato và staccato. Các bạn nếu có thắc mắc hãy liên hệ với chúng tôi “Daykemtainha.vn” theo đường link website hoặc trực tiếp đặt câu hỏi cho những gia sư của chúng tôi và cũng là người hướng dẫn của các bạn để có được những tiến bộ đáng kể nhé!

Chúc các bạn thành công.

Học viên hoặc phụ huynh cần tìm gia sư môn đàn Piano cho con có thể liên hệ số hotline: 090.333.1985 - 09.87.87.0217